Door: Chris Laarman, Ernstjan van Doorn, Raja Nbigui, Tiemen van der Worp, Rob Visser, Jelmer Nieuwenweg, Saskia Andriessen, Ger Ubink, Martijn de Kort, Remco Boas en Thierry van der Weide

Inleiding door: Raja Nbigui

Inleiding
Corporate Social Responsibility (CSR) is min of meer de Engelstalige equivalent van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). Op het pad naar een ‘CSR proof’ onderneming liggen nogal wat hobbels. Corporate Social Responsibility (CSR) is een noodzakelijk element in een vitale sociale maatschappij. Jammer genoeg is het thema nog onderbelicht. CSR kan uitkomst bieden voor stabielere ondernemingen en zelfs de oplossing bieden in moeilijke tijden waarin het woord ‘bezuinigingen’ de overhand neemt.

CSR & ‘Sociaal ondernemen’
De veronderstelling is dat een ‘sociale ondernemer’ meer aandacht heeft voor zijn omgeving. Dit hoeft uiteraard geen nadelig effect te hebben op de winstgevendheid van een onderneming. Sterker nog, in de meeste gevallen zal sociaal ondernemen juist meerwaarde hebben voor de onderneming. De ‘sociale ondernemer’ kan niet iedereen kans op werk aanbieden. Wel geloven de Rode Ondernemers dat deze ondernemer in verbondenheid staat met de samenleving en kan voorzien in behoeftes van die samenleving. Een sociale ondernemer onderneemt immers met meer aandacht voor o.m. mensen, milieu en sociale waarden in de breedste zin. CSR is veelomvattend en biedt houvast. Om een paar aspecten te noemen kan er worden gedacht aan aandacht voor mensen/burgers (als o.m. cliënten, leveranciers of medewerkers), publieke – of private organen en milieu aspecten in een onderneming. Voor nu gaat het te ver om alle aspecten te benoemen. In dit stuk beperken we ons tot de essentie: bij CSR is het belangrijk dat de productie (dienst) op duurzame wijze plaatsvindt. CSR is dus een proces waarin je constant verantwoordelijkheid neemt voor de gevolgen van je bedrijfsactiviteiten voor de samenleving. Bij CSR kan je streven naar een balans tussen:
– People (mensen)
– Planet (milieu)
– Profit (winst)

Hiermee bedoelen we het volgende:
People is gericht op zorg dat medewerkers zich goed ontwikkelen en efficiënter kunnen werken.
Planet is gericht op het milieu dat minder moet worden belast. De circulaire economie benadering is essentieel.
Profit is gericht op het creëren van toegevoegde waarde, door een proces te analyseren en te veranderen van kostenpost naar besparingspost/winstpost. Winst maken is voor iedere onderneming noodzakelijk om voor continuïteit te zorgen, dus ook voor sociale ondernemingen. De centrale vraag blijft: hoe kun je in een onderneming streven naar een balans tussen de genoemde aspecten? Dat begint bij bewustwording van en kennis over wat CSR inhoudt. Vervolgens dient er een vertaalslag gemaakt te worden. CSR gaat niet uitsluitend over een sociale werkplek zijn of geld doneren aan een goed doel. Sterker nog, het voorgaande is zeker relevant. Maar de nadruk ligt meer in het belang, continuïteit en winstgevendheid van de onderneming. Als ‘sociale ondernemer’ zoek je kansen en heb je oog voor milieu, ethiek, duurzaamheid en zeker winst. Met de bedrijfsactiviteiten weet je winst te genereren en een bijdrage te leveren aan de maatschappij. Winst maken op je product of dienst blijft van toepassing ook voor een sociale ondernemer. De Rode Ondernemers zijn van mening dat wij als ‘sociale ondernemers’ voorop moeten lopen op het benadrukken van het nut en de kansen die CSR te bieden heeft.

Op grond van bovenstaande stuk hebben we de volgende standpunten ingenomen:

1. Op het gebied van Sociaal ondernemen hebben we in Nederland met elkaar nog een lange weg te gaan. We constateren een enorm kennistekort, we zien dat de term sociaal ondernemen niet aanslaat (dus is een andere kreet nodig). Er is dringend voorlichting nodig, zowel door de overheid als door de branche zelf!
2. Als Sociale ondernemingen de enige ondernemingen zouden zijn die uiteindelijk zouden overleven, zou sociaal ondernemen veel meer plaatsvinden. Nu zien we ook dat activiteiten een sociale onderneming genoemd worden, terwijl ze dat niet zijn: een sociale onderneming moet gewoon failliet kunnen gaan. Ook moet de onderneming ‘voor ’t echie strijden’ en niet van een weldoener (overheid of particulier) afhankelijk zijn. En: winst maken moet!
3. We vinden dat CSR de oplossing is voor lange termijn strategie: ondernemingen moeten zich meer laten inspireren om CSR activiteiten in de onderneming op te nemen. Je handelt namelijk met perspectief op de toekomst, een sociale ondernemer handelt vanuit omgevingsbewustzijn, kent de mensen die betrokken zijn.
4. We zien dat het MKB en familiebedrijven makkelijker sociale ondernemingen zijn. Dit geldt ook voor ondernemingen die werken vanuit het Rijnlandse model. Binnen multinationals neemt het bestuur makkelijker beslissingen met impact. We zien echter ook dat sommige multinationals zeer bewust handelen, bijvoorbeeld door uitsluitend zaken te doen met partijen die zich hebben geregistreerd met keurmerken voor CSR. We geloven vooral in positieve prikkels.
   Daar staat tegenover dat het niet uit moet maken of een onderneming groot of klein is: het gaat om de beweging. Iedere beweging in de goede richting is van harte welkom.
5. De overheid moet vooral aanmoedigen door sociale ondernemers en sociale ondernemingen in de spotlight te zetten. Soms is dit heel praktisch: een ISO26000-norm is heel makkelijk toepasbaar; waarom zetten wij zo’n ISO-norm dan om in tig verschillende keurmerken?
   De overheid mag zeker ook strenger zijn bij overtredingen: nu is een boete voor een overtreding veel te laag in verhouding tot de verdiensten van het foutieve handelen. Meer toezicht en hogere boetes, zodat het ‘level playing field’ voor ondernemers gelijk(er) is.
   Tenslotte zou de overheid bij haar aanbestedingsbeleid met veel groter bewustzijn van sociaal ondernemen kunnen handelen.
6. Sommige economische sectoren zijn geen markt in de economische betekenis van vrije handel etc. Dan is dus ook de vraag waarom sociale ondernemingen een plek moeten hebben in deze sectoren.

Wat zouden we moeten doen?

• Voorbeelden promoten
• Onderwerp agenderen voor de campagne
• Aanbevelingen opstellen, in samenwerking met de Werkgroep Sociaal Ondernemen, Kamerleden en de programmacommissie
• Persmoment zoeken

De Rode Ondernemers, bijeen op 13 december 2016